نظام اقتصاد اسلامی

تنظیم و پی نویس: حسن بابایی

آیا اسلام نظام حقوقی دارد یا نه؟ اگر بگوئید ندارد، همه فقه و فقاهت را انکار کرده اید. و اگر بگوئید نظام حقوقی دارد پس به نظام اقتصادی آن نیز اعتراف کرده اید. زیرا هیچ نظام حقوقی نمی تواند وجود داشته باشد مگر بر یک نظام اقتصادی نیز مبتنی باشد.
جدا کردن نظام حقوقی یک مکتب از نظام اقتصادی آن، محال است. همه ابعاد زیستی بشر مرتبط با هم بل تنیده بر هم است و این مائیم که چون توان بررسی همه ابعاد را یک جا نداریم علم را رشته رشته کرده ایم.
موضوع بحث ما «اصول و مبانی نظام اقتصاد اسلامی» است؛ یعنی کاری با فروعات و جزئیات نداریم و آن ها را به متون فقهی وا می گذاریم. چرا اصل نظام اقتصادی را به متون فقهی حواله نمی کنیم؟ با بیان دیگر: مگر فقه ما شامل این «نظام» نیست؟
نکته مهم، بل اصل مهم در همین جاست؛ مسؤلیت فقه فروع دین است و در صدد تعیین «احکام خمسه»: واجب، مستحب، مکروه، مباح و حرام است. فقه تک تک موضوعات را عنوان می کند و حکم آن ها را مشخص می نماید. چیستی و چگونگی نظام خارج از مسؤلیت فقه است. کسی از فقه نمی پرسد: آیا نظام واجب است؟ حرام است؟ مستحب است؟ یا مکروه و یا مباح است؟