مرتضی کیوان

(1300 - 1333 هـ.خ)

مرتضی اولین ویراستار ایرانی و پایه‌گذار انجمن ادبی شمع سوخته بوده‌است. وی همچنین کارمند و بعدها در دوران وزارت دکتر فاطمی، معاون وزیر در وزارت راه دولت مصدق بود. کیوان به ادبیات روسیه تسلط کامل داشت و نوشتارهای بسیاری دربارهٔ آن نوشت. مدیریت داخلی مجلهٔ «بانو»، دبیری مجلهٔ «جهان نو» و عضویت در هیئت تحریریهٔ مجلهٔ «کبوتر صلح» در دههٔ ۱۳۲۰ و آغاز دههٔ ۱۳۳۰ از عمدهٔ مسئولیت‌های فرهنگی و روزنامه‌نگاری او بود. مرتضی کیوان از سال ۱۳۲۴ به عضویت حزب توده درآمده و در کنار فعّالیت سیاسی در این حزب، سردبیری مجلات و روزنامه‌های مختلفی را نیز بر عهده داشت. او با تسلط و چیرگی قابل‌تحسینی که بر روی ادبیات مدرن چپ دنیا داشت به‌دُرستی حلقهٔ اتصال بسیاری از شاعران و نویسندگانی نظیر احمد شاملو، سیاوش کسرایی، مصطفی فرزانه، هوشنگ ابتهاج، نجف دریابندری و . بوده‌است. احمد شاملو، نیما یوشیج، سیاوش کسرایی، سایه و احسان طبری در سوگ او شعرهایی سروده‌اند. بعد از کودتای ۲۸ مرداد در روز ۳ شهریور ۱۳۳۳ مرتضی کیوان به همراه چند افسر فراری ارتش که به خانهٔ وی پناهنده شده بودند توسط کودتاچیان دستگیر شد. وی در هنگام بازداشت دوران سربازی خود را در نیروی دریایی شاهنشاهی می‌گذراند. مرتضی کیوان در سحرگاه روز ۲۷ مهر ۱۳۳۳ تیرباران شد. مرتضی تنها غیرنظامی گروهِ موسوم به سیامک بود که اعدام شد.