کتاب ساعات و روایت عشق و مرگ

تایپی

راینر ماریا ریلکه از شاعران بزرگ قرن بیستم اروپا و ادبیات آلمان است . و درپراگ زاده شد و در برلین تحصیل کرد . ریلکه معتقد بود که شعر وسیله ای برای بیان احساسات نیست . بلکه ابزرای برای بیان تجربه های درونی است . موسیقی کلام موجود در شعر ریلکه را تنها با خوانش آثار او به زبان اصلی می توان دریافت . در مجموعه" کتاب ساعات " او در مورد خدا سخن می گوید. خدایی که در همه مظاهر هستی وجود دارد. اما انسان به دلیل اینکه از عالم معنا گسسته است ُ صدای او را به زحمت می شنود
کتاب ساعات یقینا گونه ای کار شاعرانه ی ملهم از روح دوران نیز هست که در قالب شعر احساسی- مکاشفه ای و اندیشمند از فلسفه ی نیچه و وا کاوی اش در زندگی تاثیر بسیار گرفته است. یقین وحدت وجودی به زندگی که از جانب ریلکه از منظری عارفانه در قالب «خداوند» بیان می شود: برای سراینده نه تنها مبدل به معضلی برای خود یابی و جستجوی «من» خود او می شود بلکه معضل زبان در بیان جستجوی شاعر در پی خود نیز هست. البته در کتاب ساعات آن تردید اساسی وضوح تمام بیان می شود، اما در آغاز اثر، ریلکه این معضل را بن مایه ی خود قرار می دهد و می کوشد بی واسطه بر «من» خود، چنانکه بر سرشت خداوند، فایق آید .ریلکه با باز گشودن دیالوگی بی پایان بین من و طرف مقابلش یعنی خداوند، سعی می کند بی تابی های جانش را نشان بدهد، در خلال این گفتگوی صریح هر مشخصه . برچسبی از پیش ساخته بر طرفین از میان برداشته می شود. «من» شاعرانه همچون طرف گفتگویش گسسته و چند پاره است و در قالب شخصیتهای گوناگون، همانند «آن ژرفایی»، «آن تمناگر مضطرب»، «آن تاریک ترین»، «آن نانمودنی بزرگ»، «سلطان سرزمین روشنایی»، و گاهی در چیزی تشریفاتی و تزیینی همانند«خدای یوگنداشتیل» ظاهر می شود. که در این میان نگاره ی خدایی «شونده» و «رو در تکامل» نیز هست که ریلکه در اینجا طرح اش می افکند. آن خدایی که در سرشتش برای شاعر چیزی ناگفتنی می ماند: «چکامه های بسیاری دارم، که نمی خوانمش.»
فرم کتاب ساعات با فراز و فرودها و تفاوتهایی که در بند بند آن به چشم می خورد، با ناپایداری و پویایی منطق زبان گفتار مطابقت دارد. ریلکه با قافیه های متعدد و تغییراتی که در بندهای شعر می دهد، با قافیه های درونی و شلنگ اندازی با کلمات و جابجایی تقدم و تأخر معنا، جناس ها . تداعی ها؛ موسیقی وسواس آمیز و نیرومندی در سطرها بوجود می آورد، که بعدها از مشخصه های شعر ریلکه نیز می شود. همان که گاهی در قالبی آشنا و دریافتنی برای توده ی مردم بیان می شود و گاهی به خاطر نمایشی و ساختگی جلوه کردنش انتقادهای شدیدی با خود به همراه می آورد و شعر ریلکه را با توجه به سهولتش و نقصان پتانسیل ستیز و تنافر در زمره ی آثار تمام عیار مدرن قرار نمی دهد. تأویل وحدت وجودی ریلکه از جهان در آثارش بسیار قوی تر از وجهه ی فرم آن نمود می یابد خصیصه ای که بعدها در آثار پخته ترش از میان می رود.