هنر امر متعالی مبتذل: درباره بزرگراه گمشده ديويد لينچ

اسلاووی ژیژک، فیلسوف و نظریه‌پرداز اسلوونیایی، بدون شک مهم‌ترین متفکر و نظریه‌پرداز مطالعات میان‌رشته‌ای در دههٔ گذشته است. ژیژک در سال ۱۹۸۹ و با چاپ کتاب «ابژهٔ متعالی ایدئولوژی» در غرب به شهرت رسید. اصالت او حاصل تلفیق هوشمندانه و نبوغ‌آمیزی است که از سنت فلسفهٔ هگلی،‌ نظریهٔ سیاسی مارکسیستی و روانکاوی لاکانی ارائه می‌کند. درعین‌حال ژیژک در آثارش توجه خاصی به سینما نشان داده و مقالات و کتاب‌های فراوانی دربارهٔ آن نوشته است، همان به گفتهٔ خودش ناکامی در فیلمسازی او را به فلسفه کشانده است. در کتاب هنر امر متعالی مبتذل،‌ ژیژک قرائتی لاکانی از فیلم «بزرگراه گمشده» دیوید لینچ ارائه می‌کند، گرچه دامنه بحثش شامل فیلمسازان دیگری همچون اسپیلبرگ، توماس وینتربرگ و مباحثی دیگر همچون اخلاق، سیاست و … هم می‌شود.

از متن کتاب:
واکنش انتقادی غالب به بزرگراه گمشده دیوید لینچ این بود که این فیلم تمرین خشن پست مدرنی است در حرکت قهقرایی به صحنه هایی از اضطراب های اولیه، آن گونه که در فیلم های نوآر مدون شده است و همان طورکه جیمز نیرمور به اجمال گفته است « قصدی ندارد به جز همین سیر قهقرایی... بنابراین، بزرگراه گمشده به خاطر جنبه ترسناک، مایه جنسی و درخشش صوری اش... در نوعی سینماتک باقی می ماند و صرفا فیلمی دیگر درباره سینما است. » ( ۳۳) این واکنش ــ با تاکید بر ماهیت کاملاً تصنعی، « بینامتنی » و به گونه ای مطایبه گون کلیشه ایِ دنیای لینچ ــ همچون یک قاعده با قرائت عصر نوییِ متضادی همراه می شود که بر جریان انرژیِ زندگی ِ ناخودآگاهی تاکید دارد، جریانی که بنا بر ادعا، همه رویدادها را به هم مرتبط می کند و از خلالِ همه صحنه ها و شخصیت ها می گذرد و لینچ را به شاعر لیبیدویِ معنوی شده ناخودآگاهِ جهانیِ مدنظرِ یونگ تبدیل می کند...