علم، عقل و دین

رابطه ی علم و دین، رابطه ای بسیار طولانی و پرتلاطم بوده است. فیلسوفان نگاههای متفاوتی به این رابطه داشته و راه حلهای متفاوتی نیز برای ادامهی رابطه ی این دو یا قطع رابطه شان ارائه کردهاند. رابطه ی بین علم و دین، هنوز مسئله ای مهم است و آثار و رویدادهای آکادمیک بسیاری به رابطه ی بین این دو میپردازند. اکثریت جمعیت جهان همچنان دیندار هستند و در عین حال تقریبا تمام وجوه زندگی ما وابسته به علم و دستاوردهای آن است.
جاری بودن هر دوی این پدیده ها در زندگی انسان نشان دهنده ی واقعی بودن مسئله ی رابطه ی بین دین و علم
است. برای بررسی این رابطه، وجوه بسیار متفاوتی قابل بررسی است. به عنوان مثال، میتوان رابطه ی آنها را به
لحاظ تاریخی بررسی کرد و دید هر یک از ادیان در دوره های متفاوت تاریخی با علم دوران خود چه نوع رابطه ای
داشته اند. میتوان به پذیرش یافته های علمی در ادیان متفاوت پرداخت، یا به این موضوع پرداخت که نگرش افراد
به علم چه تأثیری بر نگاه آنها به دین دارد. میتوانیم به بررسی این مهم بپردازیم که مبانی کدام یک از ادیان
موجود با مبانی علم همخوانی بیشتری دارد یا کدام یک از ادیان موجود توان انطباق با علم را ندارند. میتوان
فهرستی بلندبالا از انواع پرسشهای قابل طرح در رابطه با دین و علم تهیه کرد. به لحاظ فلسفی یکی از مهمترین
پرسشها این است که آیا علم و دین با هم قابل جمع هستند یا خیر. در این پرسش، منظور از علم هر آنچه که
در طول تاریخ علم نامیده شده، نیست، منظور ما علمی است که از زمان گالیله به این سو تحت عنوان علم مدرن
شناخته شده است. اختلاف بین گالیله و کلیسا شامل محتوا و نیز روش میشد. محتوای نظریه گالیله این بود که
زمین دور خورشید میچرخد در حالی که محتوای نظریه ی مورد تأیید کلیسا این بود که خورشید به دور زمین
میچرخد. در پس این اختلاف پرسشهای بسیار مهمی مطرح میشد، برای مثال، روش علمی کدام است و اساسا
ماهیت علم چیست؟ روش علمی ای که گالیله مطرح کرد فهمی ریاضیاتی از جهان مبتنی بر تجربه بود ولی برای
کلیسا آنچه روش رسیدن به باورهای قابل اتکا محسوب میشد کتاب مقدس، فلسفه ی طبیعی ارسطو و سنت کلیسا را دربرمیگرفت. روش گالیله میراثی علمی را بر جای گذاشت که امکان تصحیح اشتباهات گذشته را فراهم میکند برخلاف روش مورد نظر کلیسا که دگماتیک است و جلوی اصلاح را میگیرد.