دیوان حیدر یغما، شاعر خشتمال نیشابوری

نسب این شاعر پاک ضمیر، یغمای نیشابوری (1366 - 1302ش) به بیابانک یزد می رسد. وی تا اواسط عمر، از نعمت خواندن و نوشتن محروم بود و در کنار کار روزانه به فراگیری خواندن و نوشتن پرداخت. سپس به مدد استعدادهای ذاتی خویش به سرودن روی آورد و برای اصلاح شعر خویش از معاریف شهر کمک می گرفت. با این حال دانش ادبی و فنی را به صورت رسمی نیاموخت. شغل وی خشتمالی و کارگری بوده و افتخار به این حرفه در اشعار او نمود چشمگیری دارد. در قید زندگی اجتماعی نبودن و دل زدگی او از مردم، سبب گریز از غوغای شهر و روی آوردن به دشت و بیابان شد که زیباترین ابیات وی را همین تصاویر تشکیل می دهد. اولین دفتر شعر یغما به نام «اشک عاشورا» و پس از آن «رباعیات» وی در سال 1349 به چاپ رسید. «گلچینی از غزلیات حیدر یغما» شامل 150 غزل و «سیری در غزلیات»، گلچین دیگری از ابیات اوست که در زمان حیاتش به چاپ رسید. توصیف بیابان، فقر و غنا، عشق و یار، مناعت، غرور و انسانیت از مضامین اشعار اوست. این شاعر دردچشیده در پایان عمر به بازبینی اشعار خود دست زده بود. هنوز ابیات چاپ نشده بسیاری از او وجود دارد. سعید کاویانی نیز در این کتاب مجموعه ای از سروده های یغما را از روی دستنوشته های وی به طبع رسانده که شامل 350 غزل، 6 قصیده و 9 مثنوی، 4 ترکیب بند و 28 سروده مذهبی، 5 شعر محلی و 12 رباعی است که طی 20 سال اخیر حیات شاعر سروده شده. مصحح در این اثر لغات و اصطلاحات محلی را نیز شرح داده. سرگذشتنامه این اثر به قلم پسر وی، ‌ابوالفضل یغما نگاشته شده است.