21 آذر 1324: تشکیل فرقه دموکرات آذربایجان و نقش سید جعفر پیشه وری در آن

سرتیپ علی‌اکبر درخشانی در این نوشتار از خاطرات و مشاهدات خود درباره‌ی واقعه‌ی 21 آذر 1324، تشکیل فرقه‌ی دموکرات آذربایجان، و اقدامات سید جعفر پیشه‌وری سخن می‌گوید. وی از افسران پایه‌گذار ارتش جدید ایران بود که از زمان احمدشاه قاجار خدمت نظام خود را شروع کرد. پس از عزل رضاشاه، به خدمت بازخوانده شد و با درجه‌ی سرتیپی به فرماندهی لشکر آذربایجان و سایر نیروهای نظامی (شهربانی و ژاندارمری) آن خطه و نیز همزمان با استانداری آذربایجان غربی منصوب شد و این امر با قضیه‌ی پیشه‌وری مترادف گردید. چنان که خود می‌نویسد به سبب جلوگیری از خونریزی در آذربایجان با قضیه‌ی پیشه‌وری به شیوه‌ی تدبیر عمل‌کرد به همین دلیل در دادگاه پهلوی به اتهام انعقاد قرارداد با پیشه‌وری و ادامه‌ی فرماندهی در دوره‌ی او ابتدا به اعدام محکوم شد. سپس در رای تجدیدنظر به 10 سال زندان با کار محکوم گردید. اما سرانجام پس از دو سال و دو ماه از زندان آزاد شد. او در طی سی سال بعد، همواره در ایران ماند و ا ز مخالفان شناخته شده‌ی رژیم شاه بود و عاقبت در پی دستگیری ماموران ساواک در شب 7 فروردین 1357، در سن 82 جان سپرد. مطاب این کتاب با اسناد و گزارش‌ها و حتی نوشته‌های مخالفان سرتیپ درخشان همراه است.