ایرانیان و یونانیان

ایرانیان و یونانیان، نوشته پلوتارخ (تارک)، ترجمه احمد کسروى‏ این کتاب، ترجمه فارسى گزیده‏اى از سرگذشت‏ها (زندگى‏ها)، نوشته پلوتارخ یونانى است که نه به انگیزه شرح رویدادهاى تاریخى، که براى روشن ساختن گوشه و کنار زندگى گروهى از مردان نامور روم و یونان در سده نخست میلادى، به یونانى نوشته شد و گزارش‏هایى از دوران افسانه‏اى «رومولوس» و «اودیسه» تا نزدیک به نیم قرن پیش از دوره نویسنده در بر دارد. این کتاب تنها به سال‏هاى زندگى و رفتارهاى ویژه آن قهرمانان نمى‏پردازد، بلکه از درون خانه‏ها و رازهاى آنان نیز گزارش مى‏دهد و در کنار شرح حال قهرمانى یونانى، به شرح زندگانى قهرمانى رومى نیز مى‏پردازد و از این رو، بر پایه زندگى افراد به بازگویى رویدادها مى‏پردازد و همواره پاى سنجش دو تمدن بزرگ یونان و روم در میان مى‏آید. گزیده فارسى این کتاب، زندگى‏نامه قهرمانانى را در بر دارد که تاریخچه آنان دست کم در پاره‏اى از زندگى‏شان به ایران یا شاهان ایرانى پیوند خورده است. بسیارى از خردمندان و ادیبان و هنرآفرینان جهان از کتاب پلوتارخ سود برده و از درون‏مایه آن براى آفریدن نمایش‏نامه‏ ها و داستان‏ها و منظومه‏ ها بهره گرفته‏ اند؛ چنان‏که دست‏مایه ویلیام شکسپیر، نمایش‏نامه نویس تواناى انگلیسى، در تراژدى معروف «جولیوس قیصر» همین کتاب بود. وى هم‏چنین در برگرداندن نظم‏هایى از این کتاب به نثر کوشید. بسیارى از شرح حال نویسان و مورخان نیز به نوشته‏ هاى پلوتارخ در این کتاب استناد کرده‏ اند.
برخى از داستان‏ها و تاریخچه‏ هاى کتاب پلوتارخ در باره ایران مانند سرگذشت اردشیر دوم هخامنشى و داستان الکساندر و حادثه کراسوس، جز در این کتاب، دست یافتنى نیستند.