نصایح فردوسی

شبی سرد و تاریک و طاقت شکن

که شب بود و تب بود و غم بود و من

دل خسته از بار اندوه، ریش

به دل بار اندوهم از کوه، بیش

شراب شرنگم به ساغر شده

به گرداب اندیشه شش در شده

به شهر و دیاری ز ایران به دور

نه ماران چو مار و نه موران چو مور

همه خسته دل، خسته جان، خسته تن

ز هم سرزمینان نا هم وطن

به ملک ادب از ادب دورها

شعار آفرینان شیپورها

صباح دروغین بی بامداد

تهمتن فریبان نسل شغاد

دل آزرده بودم به دور از وطن

ز پیغاره گفتار حرمت شکن

شبی چشم خود شسته در اشک و آب

به پرده سرایی شدم مست خواب

سرا پرده‌ای بود آراسته

دل انگیز و دل باز و دل خواسته

به گرد اندرش نیزه‌ها تیرها

رها در چکا چاک شمشیرها

سواران و گردان و گردن کشان

که داده یکایک از ایشان نشان

در آن پرده بر پای بر روز و شب

همه بوسه داده زمین ادب

سراپرده‌اش را سه یل پرده دار

سیاووش و سهراب و اسفندیار

به پشت اندرش گیو و گودرز بود

به پیشش به پا بر، فرامرز بود

یمین، زال زر بود و سام سوار

دو یل بیژن و طوسش اندر یسار

به قلب اندرون، رستم داستان

به دست اندرش اختر کاویان

کشیده بر آن طاق، سیمرغ پر

زهی شأن و شوکت! زهی جاه و فر!

به تخت بزرگی در آن انجمن

زده تکیه چون کوه، پیر سخن

به بر گویی از جنس جان، جامه داشت

و زان جنس، در دست شهنامه داشت

چه شهنامه، آن نامه شاهوار

چه شهنامه، آن دفتر شاهکار

چه شهنامه کاندر ره نیک و بد

نمایانگر شاهراه خرد

به بزم و به رزمش، جهانی سخن

به نظم اندرش کهکشانی سخن

در آئینه هستی و نیستی

همه درس یکتا پرستیستی

هر آن کاو در او نامه داد و گشاد

نخست از جهان آفرین کرده یاد

ز ابیات غرّا دو ره سی هزار

سخن‌های شایسته غمگسار

ز هر بیت، بیت دگر ناب تر

از این قصّه آن قصّه، جذّاب تر

همه پهلوانان و گردن کشان

به خوان‌های آن نامه بر، میهمان

در آن بارگه در تماشای پیر

نمی‌شد دل و دیده از پیر، سیر

همه در تمنّای گفت و شنید

در اندیشه بودم که بُرزو رسید

به او گفتم: ای پیر نیکو نهاد

سخن پارسی گفت و دشنام داد

چو این گفتم آن پیر رامش گرفت

به درگاه یزدان نیایش گرفت

سپاس خداوند جان و خرد

نیایش کنان بر زمین بوسه زد

که سال از هزار و صد افزون تری

چنان زنده مانده زبان دری

کز ایران‌زمین سر به در کرده است

به آن سوی گیتی سفر کرده است

به سی سال تخم سخن کاشتم

کنون کشته خویش برداشتم

پی افکندم از نظم کاخی بلند

که از باد و باران نیابد گزند

مرا غیر از این آرزویی نبود

که این کاخ بر خاک ناید فرود

انوشه است ایران و پاینده است

زبان دری تا ابد زنده است

مرا گنج بس رنج در سال سی

که زنده است تا جاودان پارسی

چو حرف از زبان دری می‌زنی

چه غم از به من ناسزا گفتنی

نخواندی مگر گفته‌ام آشکار

ز بیگانه و دشمن و غمگسار

هر آنکس که دارد هش و رای و دین

پس از مرگ بر من کند آفرین

گرفتم که کس آفرینم نگفت

چنان گفت اما چنینم نگفت

چو گوید سخن، پارسی مو به مو

به من هر چه خواهد بگویش بگو

مرا گر تمنا ز هم میهن است

وطنخواهی و پارسی گفتن است

ز خوابم بدین گفته بیدار کرد

سبکبار و تیمار و هشیار کرد

(علیرضا شجاع پور)

نباشد همی نیک و بد پایدار

همان به که نیکی بود یادگار

دراز است دست فلک بر بدی

همه نیکویی کن اگر بخردی

چو نیکی کنی، نیکی آید برت

بدی را بدی باشد اندرخورت

چو نیکی نمایدت کیهان‌خدای

تو با هر کسی نیز، نیکی نمای

مکن بد، که بینی به فرجام بد

ز بد گردد اندر جهان، نام بد

به نیکی بباید تن آراستن

که نیکی نشاید ز کس خواستن

وگر بد کنی، جز بدی ندروی

شبی در جهان شادمان نغنوی