همانند خدایان خواهید شد

اریک فروم Erich Fromm نظریه پردازی است که پایگاه جدیدی را در روانکاوی اجتماعی، حوزه فرهنگ و شخصیت، در قلمرو علم انسان شناسی روان شناختی، و فلسفه و جامعه شناسی انتقادی و ریشه ای به ویژه در زمینه تغییرات اجتماعی و ساخت جوامع انسان گرای آینده، بنیانگزاری نموده است. شاخص مهم این پایگاه دیدگاه انسانگرایانه اوست و وجه خاص انسان گرایی فروم شناخت نقش و اهمیت انسان در فرآیند تشکیل جامعه و تاریخ است. او در انسان گرایی هنجاری خود در پی برپاسازی جامعه ای برای انسان است تا در آن انسان به کشف راه تکامل و کشف معانی هستی پرداخته، تا بتواند با سوگیری بارورانه به سوی هستی بزرگ بشری، عشق وکمال را فرا گیرد.
با تمام این ها فروم اندیشمندی است که غالبا به عنوان یک تئوریسین اجتماعی - روانی شهرت دارد. عمده محتوای فکری فروم عدم باور بدان است که شخصیت انسان بوسیله نیروهای زیست شناختی که دارای ماهیت غریزی اند شکل داده شده است، و به صورت انعطاف پذیری از سوی این نیروها هدایت می شود. فروم ( در مخالفت با فروید) عامل جنسی را به عنوان نیروی شکل دهنده اصلی رفتار بهنجار یا روان رنجور نمی داند، بلکه شخصیت انسان را تحت نفوذ نیروهای اجتماعی و فرهنگی می داند که هر دوی این عوامل در چارچوب فرهنگ و نیروهای جهانی که در طول تاریخ بشریت را تحت نفوذ داشته اند بر فرد اثر می کنند. هدف او ایجاد نظریه ای است در مورد علائق مختلف انسانی که از شرایط وجودی انسان حاصل می شوند. با این باور که فرد ماهیت خود را، خود می آفریند. فروم احساس می کند که ما باید تاریخ نوع بشر را بررسی کنیم تا این آفریدن را بفهمیم و بشناسیم.

دین انسان گرایانه:
اساسِ دین انسان گرایانه بشر و نیروهای اوست. به گفتۀ فروم« هدف آدمی در دین انسان گرایانه دست یافتن به بیشترین نیرو است، نه بیشترین ضعف؛ فضیلت خودشکوفایی است، نه اطاعت». توانایی های خود شخص برای اندیشیدن واحساس، نه سرنهادن به اوامر دیگری، است که مبنای ایمان است، و تجربۀ دینی ناشی «از وحدتِ کل، و مبتنی بر دلبستگی شخصی به جهانی است که اندیشه و عشق آن را در میان گرفته است». به جای احساس غم و گناه که در دین اقتدارگرا دیده می شود، حالت غالب در اینجا شادمانی و نشاط است. در اَشکال الهیِ دین انسان گرایانه، خدا، به جای آنکه نماد زور و سلطه برآدمی باشد، نماد قدرت هایی است که ممکن است در رندگی انسان تحقق یابد، فروم روح انسان گرایی را در بودائیت و تائوئیسم می بیند؛ در آموزه های پیامبر عبری، اشعیا و آموزه های عیسی، سقراط، و اسپینوزا؛ در برخی گرایش های عرفانیِ یهودی و مسیحی؛ و در دین خرد انقلاب فرانسه.
از ص 801 "روانشانسی دین" دیوید ام.وولف