ایران از آغاز تا اسلام

اسکن جدیدی از کتاب جایگزین شد.

‍ تشکیل مجلس مهستان در ایران
🔹اشکانیان یکی از بزرگترین پایه‌گذاران حکومت مردمی و مشورتی در جهان بودند. پیشتر از اشکانیان، هخامنشیان برای برپایی آزادی در جامعه بزرگ خود، ارزش خاصی قائل بودند. داریوش بزرگ دستور داد تا ایران و همه سرزمین‌های تابعه ایران را به سی ساتراپی (ایالت) تقسیم کنند. در هر کدام از این ساتراپی‌ها، یک پادشاه از همان قوم حکومت می‌کرد و رفتار و عقیده و فرهنگ هر کدام از این ایالت‌ها برای دوت مرکزی ایران قابل احترام و ارزش بود. این شیوه حکومتی آزاد در دوره اشکانیان نیز ادامه پیدا کرد؛ حتی آنها اختیارات این ساتراپی‌ها را افزایش نیز دادند... به نوشته مورخان، مهرداد یکم (معروف به مهرداد بزرگ)، ششمین شاه ایران از سلسله اشکانیان، یکم مارس سال ۱۷۳ پیش از میلاد، در اجتماع بزرگان ایران اعلام کرد که، تصمیم گرفته است کشور دارای ضوابط جامع و ماندنی (اصول اساسی) شود، تا حقوق و تکالیف همه (دولت و ملت) در آن روشن باشد. این تصمیم مهرداد مورد تایید حاضران در نشست قرارگرفت و ایران دارای قانون اساسی و دو مجلس شد، یکی مجلس سنا و دیکری مجلس را #مهستان (یا مغستان). انتخاب ولیعهد از میان شاهزادگان، اعلان جنگ و پیشنهاد صلح، عزل شاه ... همچنین انتصاب فرمانده کل ارتش برای یک دوره معیّن و یا مدیریت جنگ از جمله اختیارات مهستان بود. حسن پیرنیا در تاریخ ایران باستان نوشته است:
" شاهان اشکانی حکومت مطلقه نداشته‌اند، بلکه مجلس مشورتی بوده که امور مهمه در آنجا حل و عقد می‌شده. مجلس مشورت تشکیل می‌یافته از شاهزادگان اشکانی که به حد رشد رسیده بودند؛ گاهی این دو مجلس با هم ترکیب می‌یافت و روحانیون درجه اول نیز به آن منضم می‌شدند. در این صورت این مجلس را مغستان می‌نامیدند. مجلس شاهزادگان و نجبا را مورخین رومی (سنا) نامیده‌اند. اختیارات این مجلس خیلی زیاد بود در صورتیکه مجلس مغستان چندان نفوذی نداشت ".(۱)
◀ مجلس سنا از شاهزادگان بالغ اشکانی و روسای هفت خانواده درجه اول کشور تشکیل می‌شد. این خاندان‌های معروف و نامدار، علاوه بر خاندان اشکانیان ازجمله خاندان سورن، کارن، اسپهپات هم جزو آنها بود، و نقش مهمی را ایفا می‌کردند. این سنت گویا از دوران هخامنشیان که در حکومت آنان نیز هفت خاندان نامدار در بین سایرین ممتاز بود، به پارت‌ها رسیده بود.(۲)؛ این خاندان‌ها املاک بزرگ و زمین‌های وسیع و مقام‌های والا داشتند برخی از آنها مانند سورن، قارن و اسپهپات امتیازات و نفوذ خود را قرن‌ها حفظ کردند و حتی پس از سقوط دولت اشکانی از خانواده‌های حاکم ایران محسوب می‌شدند. این امر ثابت می‌کند تسلط ساسانیان بر اشکانیان طبقات حاکم را تغییر نداد. مجلس مهستان هم از روحانیون درجه اول کشور تشکیل یافته بود، و وظیفه داشت از تصویب اموری که با اصول مذهبی و اساسنامه اشکانیان مخالف بود، جلوگیری کند. درحقیقت مجلس #مهستان را میتوان، اولین پارلمانی برشمرد که حتی قدرت برکنار کردن شخص اول حکومت، یعنی پادشاه را نیز داشت و تاریخ نمونه‌های متعددی از برکناری پادشاهان اشکانی را به دست مجلس مهستان نشان می‌دهد:
◀ نمونه اول آن، فرهادم پنجم، به دلیل اینکه در مقابل رومیان از ارمنستان صرفنظر کرد و حاکمیت آنجا را به رومی‌ها سپرد، از طرف بزرگان و نجبای ایرانی (مجلس سنا) از سلطنت خلع و کشته شد.(۳)
◀ نمونه دوم، "مهرداد سوم" است، که در سنگدلی زیاده‌روی کرد، با این که در دوره کوتاه پادشاهی خود در جنگ با رومیان و تیره‌های غیرایرانی، به پیروزی دست یافته بود؛ اما مردی ستمگر بود و دست به پاکسازی بدون دلیل بلندپایگان کشوری و لشکری زده بود و باعث گسترش ناخرستدی در کشور شده بود. مهستان در همان جلسه‌ای که مهرداد سوم را برکنار کرد، رای داد که از آن پس عنوان شاه کشور، به شاه ملت (ایرانیان) تبدیل شود، تا فراموش نکند که انتخابی است. همین مجلس او را برکنار و "ارد" را به شاهی برگزید.(۴)
◀‌ به طور کلی می‌توان نتیجه گرفت آنچه که عامل اصلی در حفظ و استمرار سلسله اشکانیان شناخته می‌شود، همـان وجود دو مجلس کاملا قدرتمندی بود که می‌توانستند بالاترین قدرت اجرایی را داشته باشند. در غیر این صورت، اشکانیان که اختیارات گسترده‌ای به ساتراپ‌ها داده بودند، به هیچ عنوان نمی‌توانستند نزدیک به پنج قرن فرمانروایی کنند.
منابع:
۱. تاریخ ایران باستان، حسن پیرنیا، ج۱، تهران، ۱۳۰۶، ص۲۵۷.
۲. ایران از آغاز تا اسلام، رمان گیرشمن، ترجمه محمد معین،دنیای کتاب، تهران، ۱۳۸۴، چاپ چهارم، ص۳۴۴.
۳. تاریخ کامل ایران باستان، میترا مهرآبادی، انتشارات دنیای کتاب، تهران،‌ ۱۳۸۳، ص۶۹۸.
۴. تاریخ ایران باستان، اردشیر خدادادیان، انتشارات گلبرگ یکتا، تهران، ۱۳۸۳، ص۱۳۰۳.
🆔 @ketab_mamnouee

کتاب بسیار خوبیست

عالی بود ممنون

عالی کتاب خوبی است.

عالی است مطالب خوبی در زمینه پیشینه ایران دارد

سایتتون واقعا عالی و بی نظیره من تمام کتاب های دانشگاهیمو که عموما گران هستند ااز سایت شما تهیه میکنم واقعا ممنونم.

ای ول :-)
یادم باشه چند تا کتاب آپلود کنم جبران محبت شما بشه

بسیار زیبا سپاسگذارم از سایت بی نظیرتون

با سلام و خسته نباشید امیدوارم همواره موفق باشید