تفسیر روشن - جلد 10

تفسیر ادامه سوره انفال از آیه 59 تا آخر، کل سوره توبه و سوره یونس از آیه 1 تا آیه 34

برای عموم طبقات
با بیان قاطع از جهت لغت و تفسیر و حقائق
1367

درباره نویسنده:
میرزا حسن مصطفوی (۱۴۲۶ - ۱۳۳۴ قمری، برابر ۱۳۸۴ - ۱۲۹۵ خورشیدی)، که گاه علامه حسن مصطفوی هم خوانده می‌شود مؤلف تفسیر روشن، فرزند محمد رحیم تبریزی مصطفوی از مفسران معاصر میباشد.

درباره کتاب:
تفسیر روشن‏ تالیف میرزا حسن مصطفوی به زبان فارسی و شامل کل قرآن است. که شامل ۱۶ جلد می‌شود. مفسر پس از تألیف التحقیق فی کلمات القرآن و بر اساس دیدگاه‌های واژه‌شناسی خود و تأکید بر غیر مجازی بودن کلمات قرآن و همچنین اهتمام به بعد تربیتی و سیر و سلوکی، پایه‌های تفسیر روشن را پاریزی کرده‌است. مخاطبان این تفسیر افراد متوسط و عموم مؤمنین می‌باشند.

مؤلف در مقدمه کوتاه خود بر تفسیر روشن انگیزه خود را چنین می‌نویسد:
« چون از تألیف کتاب التحقیق فی کلمات القرآن فراغت حاصل شده و تصمیم داشتم به مبنای این کتاب به تفسیری به لغت عربی اشتغال بورزم، متوجه شدم که تفسیر به زبان عربی بسیار نوشته شده و در دسترس همه طبقات از هر صنفی و در هر رشته‌ای موجود است. و متأسفانه تفسیری به زبان فارسی که از جهات الفاظ و معانی و نظم و تحقیق و قاطع بودن ممتاز باشد، وجود ندارد. بخصوص طبقه عموم مردم (که در اصطلاحات و علوم رسمی، تخصصی ندارند و) قدرت استفاده از اقوال مختلف و تأویلات گوناگون و مطالب متفرقه و مباحث دور از أفهام را ندارند. در این نیت تا حدودی تردید داشتم، از خداوند متعال بوسیله کتاب او درخواست تکلیف نمودم، آیه ۸۴ سوره شعراء «...و اجعل لی لسان صدق فی الآخرین...» آمد. پس برای انجام این وظیفه الهی از پروردگار متعال یاری طلبیده، و از هر جهت به فیوضات و توجهات او نیازمند هستم. »

روش تفسیرمولف در جلد نخست کتاب، مقدمه‌ای مختصر به نگارش در آورده و به خصوصیات تفسیر و اصول پذیرفته شده خود اشاره کرده‌است. توضیحات او در خصوصیات تفسیرش در قالب ۱۲ مقدمه به قرار ذیل بیان شده‌است:
1.راجع به لغات قرآن و ترجمه آنها،
2.لغات و معانی حقیقی،
3.نفی تحریف در قرآن،
4.اختلاف قراءات،
5.اعجاز قرآن،
6.تفسیر به رأی
7.ترجمه آیات،
8.نقل اقوال‏
9.احادیث مربوط به آیات،
10.ناسخ و منسوخ
11.محکم و متشابه
12.شأن نزول آیات.
روش عمومی تفسیر وی به این گونه‌است که ابتدای هر سوره فقط به ذکر نامی از آن اکتفا می‌نماید و البته به ندرت به ثواب تلاوت و نام‌های دیگر سوره اشاره دارد. پس از ضبط یک یا چند آیه، لغات مشکل و غیر مشکل را معنا می‌کند.

نسخه‌شناسی:
در پایان برخی مجلدات آن، مفسر تاریخ اتمام آن را ذکر کرده‌است. به عنوان نمونه جلد اول آن در ربیع الاول ۱۴۰۹ ق و ۲۱ / ۷ / ۶۷ ش در قم به پایان رسیده و جلد نهم آن در ۲۵ رمضان ۱۴۱۳ مطابق با ۲۸ / ۱۲ / ۱۳۷۱ ش پایان یافته‌است. پایان هر جلد دو فهرست شامل فهرست مطالب متفرقه از مباحث علمی و موضوعاتی که در آن جلد مطرح کرده‌اند و فهرست لغات تحقیق شده در آن جلد وجود دارد. البته چند جلد اول این تفسیر قبل از چاپ دوره‌ای، در سال ۱۳۶۶- ۱۳۷۴ ش توسط انتشارات سروش وابسته به سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران در ۴۰۰۰ نسخه چاپ و انتشار یافته‌است.