آواز پر جبرئیل

ب‍ه‌ک‍وش‍ش‌: ح‍س‍ی‍ن م‍ف‍ی‍د

تقدیس بی‌نهایت حضرت قیومیت را سزاوار است لاغیر، تسبیح بی‌قصا را جناب کبریا را شایسته است بی‌شرکت. سپاس باد قدوسی را که اوئی هرکه او را خواند، حاصل از اوست و هرچه شاید که بود، از بود او بود. و درود و آفرین بر خواجه‌ای باد که پرتوی طهارت اوبر خافقین بتافت و شعاع شرع او را لمعان به مشارق و مغارب برسید، و بر اصحاب او و انصار او...
این اثر بسیار رمزی درباره طالب حقیقتی است که به خانقاهی دو در می رود، که یکی از درها روی به شهر و دیگری روی به صحرا دارد. طالب حقیقت که به صحرا رفته است دو پیر روحانی را ملاقات می کند و در باب معمای خلقت، مقامات طریقت و خطرات آن سئوالاتی از آنان می کند.
گفتگوئی که به دنبال (آن پرسشها) درمی آید عناصر اساسی تعالیم اشراقی و آداب ورود به طریقت را که برای درک اسرار قرآنی لازم است، روشن می کند ... در آواز پر جبرئیل، که به عنوان یکی از آثار کلاسیک ادب فارسی معروف شده، سهروردی عناصر بنیادی معرفت شناسی خود را از دیدگاه حکمت الهی بحث می کند. او در آنجا چنین می گوید: بیشتر چیزها که حواس تو مشاهده آن می کند همه از آواز پر جبرئیل است.
در این رساله بسیار رمزی، سهروردی از نمادهای سنتی عرفان و شماری از نمادهای دیگر که منحصر به خود اوست و نمی توان آنها را در ادبیات صوفیانه قدیم فارسی یافت، حداکثر استفاده را می کند
می توان گفت که نظریه سهروردی در باب علم در این قصه عرفانی بحث شده است. او به زبانی استعاری نقشه ای برای پروراندن قوه ای در وجود ما عرضه می کند که قادر به کسب علم به طور مستقیم و بدون واسطه است. سهروردی با تکیه بر نمادهای سنتی شعر و نثر صوفیانه، به تشریح جر و بحثهای میان تجربه گرایان، عقلگرایان و هواداران شیوه عرفانی شناخت، می پردازد.