سفرنامه ادیب الملک به عتبات (دلیل الزایرین)

از دیباچه کتاب:
روزنامه سفر عتبات عالیات که نویسنده آن را «دلیل الزایرین» نام نهاده، اثری است از عبدالعلی خان ادیب الملک از خاندان مقدم مراغه ای، پسر حاجی علیخان حاجب الدوله و برادر بزرگ محمد حسن خان اعتمادالسلطنه (صنیع الدوله).
این سفر که در اواسط نیمه دوم سده سیزدهم هجری قمری انجام گرفته است، در معرفی آبادیهای سرزمینهای غربی ایران و بعض از شهرهای عراق است؛ همراه با بناها و آثار تاریخی به ویژه توصیف عتبات عالیات و مباحث و اتفاقاتی که رخ داده است، به صورت نظم و نثر نوشته شده است.
از این سفرنامه نسخ متعددی در دست نیست و تا آنجا که مصحح اطلاع دارد تنها دو نسخه موجود است یکی نسخهٔ اصل که احتمالا به خط مولف و نسبه خوش تحریر شده و در خانواده آن مرحوم نگهداری می شده است و دیگری نسخه کتابخانه ملک.
مصحح ابتدا از نسخهٔ کتابخانه ملک خبردار شد و سپس پس از چاپ و انتشار کتاب دافع الغرور به کوشش آقای ایرج افشار از نسخه اصلی نویسنده مطلع گردید زحمت تهیه عکس از میکروفیلم این نسخه و نسخه ملک به دوش آقای اربابها - عکاس کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران افتاد. ایشان دو سری عکس از نسخه ها تهیه کردند و به دست نگارنده سپردند تشکر و سپاسگزاری از ایشان بر این بنده فرض است.
در تنظیم و تهیه متن کتاب روش مصحح بر این بوده است که نسخه خانواده مولف را که از قدمت و اعتبار بیشتری برخوردار است اساس قرار داده و در تکمیل افتادگیهای آن که مربوط به سفر نجف و شامل چهار صفحه از متن اصلی است از نسخهٔ ملک استفاده کرده است...