مصدق، نهضت ملی و رویدادهای تاریخ معاصر ایران - جلد ۹

از پیشگفتار کتاب:
خواننده گرامی! نهمین جلد از سری مجلدهای «مصدق، نهضت ملی و رویدادهای تاریخ معاصر ایران»، پیش روی شما است.
فصل اول ، بیانگر این است که حکومت دیکتاتوری رضاخان با حمایت انگلیس و توافق روسیه شوروی بر سر کار آمد در قبال آن رضاخان قول داد که منافع انگلیس و روسیه «شوروی را تضمین کند و ترکیب کابینه وی بیانگر تمایلات و خواسته های هر دو سفارت باشد. رضاخان که با حمایت انگلیس و شوروی برای سقوط حکومت مشیرالدوله کوشش می کرد. مشیرالدوله اگرچه از معدود سیاستمداران ایران است که میتوان ادعای شرافت و پاکدامنی و با فرهنگی کند، اما به شانه خالی کردن از زیر بار مسئولیت نیز شهرت دارد. این مسامحه و دست به دست کردن او هم ممکن است ناشی از همین شکست اخیر باشد. روابط او و رضا خان وزیر جنگ روزبه روز بدتر می شود. وزیر جنگ در عمل دیکتاتور مطلق ایران بود و همه امور را در دست داشت. اقدام اخیر وی در زندانی کردن بدون محاکمه قوام به شدت به اعتبار و حیثیت کابینه فعلی لطمه زد. عبدالله مستوفی درباره مداخلات غیر قانونی و بی رویه رضاخان مینویسد:
تعدی و تجاوزات سردارسپه و مداخلات بی رویه او در سایر کارهای عمومی همچنان ادامه دارد با اینکه قوام السلطنه در بدو ریاست وزرای خود بمتحصنین مجلس وعده کرده بود که عنقریب حکومت نظامی را موقوف خواهد کرد، نتوانسته بود سردارسپه را متقاعد، و بوعده خود وفا نماید. سهل است بعد از استعفای دکتر مصدق از ایالت آذربایجان و رجوع کارهای ایالتی آنجا به نظامیان در تبریز و سایر شهرهای این ایالت هم حکومت نظامی اعلام شد. گذشته از جاهائیکه رسما حکومت نظامی داشت، رفتار نظامیان در کلیه محل هائیکه پادگان نظامی برقرار بود نسبت بحکام محل خشن و تحقیرآمیز و مانند رویه روسای قشون خارجی بود که مملکت را بقهر و غلبه تصرف کرده باشند. مردمی که بحقوق آنها تخطی میشد، قدرت هیچگونه تعرض نداشته و به عمال قلمی دولت هم که مراجعه میکردند آنها را از خود بیچاره تر می دیدند...