جشن های آریایی

«جشن‌های آریایی»، اثر پژوهشی صالح‌محمّد خلیق، دربرگیرنده معلوماتی درباره روش گاه‌شماری آریاییان و معرفی جشن‌های ماهانه، گاه‌انبارها و جشن‌های بزرگ آریایی چون نوروز و مهرگان و سده با آیین‌های گوناگون آن‌ها از گذشته‌های دور تا امروز به ویژه آیین‌های مروّج آن‌ها در بلخ است. در این اثر درباره پیوند جشن‌های آریایی با زنده‌گی آریاییان و با طبیعت، پیشینه تاریخی هر جشن و ادامه جشن‌های بزرگ آریایی پس از گسترش اسلام، معلوماتی مفصّل داده شده است و نمونه‌هایی از بازتاب برگزاری این جشن‌ها در متن‌های کهن تاریخی و نیز در دیوان‌های شاعران آورده شده اند. این کتاب از سوی انجمن نویسندگان بلخ تا اکنون چهار بار به چاپ رسیده است: چاپ یکم: ۱۳۷۰؛ چاپ دوم، ویرایش دوم: ۱۳۸۱؛ چاپ سوم: ۱۳۸۳؛ چاپ چهارم، ویرایش سوم: ۱۳۸۸ هجری خورشیدی و چاپ چهارم آن با شمارگان ۲۰۰۰ نسخه در ۸۰ صفحه به قطع رقعی است.
نویسنده معاصر بلخ، آقای برهان ابدالی، در مقاله‌ا‌ی که زیر عنوان «در حاشیه جشن‌های آریایی» نوشته و در روزنامه «بیدار» (سال هفتادم، شماره ۱۰۲، مؤرخ دوشنبه ۷ مرداد ۱۳۷۰، ص ۲) به نشر رسانده است می‌گوید: «درباره جشن‌های آریایی، به‌ویژه نوروز، نوشته‌های پژوهشی دیگری را نیز در مطبوعات کشور خوانده ایم که بیش‌تر حاوی نقل قول‌هایی از مآخذ و متون کهن و تاریخی بوده برای خواننده‌گان ام‌روزی ملال‌آور می‌باشند؛ امّا آن‌چه که در این اثرِ جناب خلیق بیش‌تر جلب توجّه می‌کند، همانا شیوه بیان و نگارش و نثر بسیار روان و یک‌دستی است که در آن به کار رفته است. نویسنده حتّا به خاطر یک‌دست‌ساختن متن این اثر تا حدّ ممکن از نقل قول‌های مستقیم از منابع دست‌داشته خودداری ورزیده و در صورت نیاز آن گفته‌ها را با زبان خود بیان داشته است. در رساله «جشن‌های آریایی» که با زبان نوشتاری نوین، یک‌دست و ویژه نویسنده به دور از تکلّف و تعقیدات لفظی پرداخته شده است، افسانه و حقیقت با هم در نمی‌آمیزند؛ بل‌که آن‌چه را گاه‌نامه‌ها گواهی می‌دهند و آن‌چه را که از زبانی به زبانی نقل شده و سند معتبری ندارد، سوا از هم آن‌چنان آمیزش و تلفیق می‌یابند که با وجودی که از هم تمییز داده نمی‌شوند نوشته به پراگنده‌گی و خواننده به سرگردانی دچار نمی‌شود.»