افساد فی‌الارض

ارتکاب جرم سابقه دیرینه ای در زندگی بشر دارد، در منابع اسلامی به این واقعیت تصریح شده است، آن جایی که فرشتگان، آفرینش انسان را مایه خون ریزی و فساد در زمین تلقی کرده‌اند ، به همین دلیل است که بشر از زمانهای دور، در فکر مقابله با این پدیده‌ها بوده و با اتخاذ انواع تدابیر در جهت پیشگیری از وقوع جرم و سالم سازی جامعه و انسان‌های درون آن برآمده و در این راستا توفیقات و دستاوردهایی نیز داشته است. بدون تردید مهمترین هدف و فلسفه بعثت تمام پیامبران اصلاح جامعه بوده و آنان برای رسیدن به این هدف، از وسایل و راههای گوناگون بهره برده و آنچه را در ابتدای راه دشوار تبلیغ رسالت خود، مورد توجه و عنایت قرار داده‌اند، اصلاح و فرهنگ جامعه و ارتقای طرز فکر و اندیشه‌های انسانها بوده است و از آنجا که در میان پدیده‌های مختلف اجتماعی، جرم دارای آثار زیانبار و مخربی است، پیشگیری از ارتکاب جرم را والاترین راه رسیدن به این آرمان مقدس دانسته‌اند. تمامی ادیان الهی و بویژه دین مبین اسلام که بعثت انبیا را برای تزکیه و تعلیم افراد بشر معرفی می‌کنند به این مسأله عنایت داشته، تا بتوانند در روند تحول فکری و عقیدتی، راه خود را بسوی هدف نهایی که حرکت در مسیر رسیدن به کمال مطلق و سعادت جاویدان اخروی است، باز نمایند.
امّا این قوانین و مقررات حیات بخش که ملهم و مستفاد از آیات قرآن کریم و روایات معصومین علیهم السلام می‌باشد، در طول قرون متمادی مواجه با عملکردها و برخوردهای متفاوت و گوناگون بوده و هیچگاه بطور کامل سایه خود را بر زندگی انسانها نگسترانیده و نابسامانیها و رنج‌های فراوان جامعه نیز متأثر از این وضعیت بوده است.
فقهای بزرگ امامیه در طول دوران متمادی در کتابهای فقهی خود راجع به مقررات جزایی مباحث فراوانی بیان داشته اند؛ ولی به علت دور نگه داشتن آنان از امر حکومت، زمینه اجرا و عمل به آن مهیا نبوده است. خوشبختانه پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران به رهبری بنیان‌گذار بی همتای آن حضرت امام خمینی (ره) دکترین اساسی در تغییر قوانین موجود و انطباق آن با مقررات اسلامی و عناوین فقهی بوجود آمد.دراین راستا مسأله مبارزه با فساد، بیشتر مورد عنایت مسئولین و قانون گذاران قرار گرفت و به وضع قوانین ملهم از احکام شرع پرداخته شد و قواعد حقوق جزای عرفی با قواعد حقوق جزای اسلامی پیوند خورد و امضا و یا اصلاح گردید. از جمله این موارد حد «افساد فی‌الارض» می‌باشد که به نظر فقط مختص به نظامهای الهی و دینی است. این جرم پس از قرنها متروک ماندن به عنوان جرمی مستقل وارد مقررات موضوع جزایی گردید و بار دیگر زمینه اجرایی یافت.