پیشینه تاریخی و فرهنگی لاهیجان و بزرگان آن

با مقدمه: زین‌العابدین قربانی

کتاب پیشینه تاریخی فرهنگی لاهیجان و بزرگان آن پژوهشی است که توسط دکتر محمد علی قربانی با مقدمه استاد زین العابدین قربانی انجام شده و به سفارش حوزه هنری گیلان به چاپ رسیده است. این کتاب از مجموعه گیلان‌شناسی حوزه هنری گیلان است. لاهیجان امروزه یکی از شهرستان‌های استان گیلان است، اما بنا بر پیشینه تاریخی‌اش، روزگاری بر شهرها و آبادی‌های شرق گیلان و غرب مازندران، نقش مرکزیت داشت و قریب به اتفاق این مناطق بخشی از لاهیجانِ تاریخی محسوب می-شدند. مرکزیت این شهر به ویژه از زمان خان‌احمد گیلانی و حضور شاعران و هنرمندان نامی در دربار او، دست کم از عصر صفوی، این شهر را زبانزد عام و خاص کرده است. تا جایی که برای پی بردن به بُعد علمی و ادبی آن، لازم است که پرونده بزرگانی چون سلًار دیلمی، مهیاردیلمی، یحیی دیلمی، شیخ زاهد لاهیجی، عبدالرزاق فیاض، حزین لاهیجی و... به دقت مطالعه شود.
نگارنده در این کتاب، به بررسی ارتفاعات جنگلی تخت سلیمان سه هزار و دو هزار پرداخته و اطلاعاتی را درباره زمین شناسی، زیست شناسی، گردشگری، کوهنوردی، مردم شناسی و گیاه شناسی این منطقه ارائه داده است. هم چنین در این بررسی علاوه بر «البرز غربی»، به مجموعه چین خوردگی های البرز شمالی، البرز مرکزی و البرز شرقی نیز پرداخته شده است. برخی از مباحث کتاب عبارتند از: چگونگی پیدایش کوه ها، شاخصه های بوم شناختی مناطق جنگلی شمال، روستاهای منطقه دوهزار، عوامل مخرب و تهدیدکننده کوهستان، رودهای کوهستانی، کوه ها و دلیل نام گذاری آن ها و جاذبه های طبیعی و مناطق گردشگری منطقه.