نقش سواد رسانه ای انتقادی در کارآفرینی رسانه ای

نویسنده در این کتاب در نظر دارد با بهره‌مندی از ابزار مهم و تأثیرگذاری همچون رسانه، به مدد «تفکر انتقادی» و عملیاتی‌نمودن این بینش، ضمن بالابردن سواد رسانه‌ای انتقادی، به تحکیم کارآفرینی رسانه‌ای بپردازد.

در فصل اول، مولف به جهان تحت سیطره رسانه سرک می‌کشد و ضمن بازخوانی تاریخی و هرمنوتیکی، سپهرِ ارتباطاتِ ما را از سه کهکشان عبور می‌دهد: کهکشان شفاهی (دیداری و شنیداری) مک لوهان تا پیش از سال ۱۴۵۰، کهکشان گوتنبرگ به مدد پیدایش و صنعتی شدن چاپ از سال ۱۴۵۰ به بعد و کهکشان مارکنی به سبب اختراع تلفن در سال ۱۸۷۶. سپس به ظهور فناوری‌های دیجیتال مدرن نظیر رادیو، تلویزیون، اینترنت، تلفن‌های همراه، شبکه‌های اجتماعی، بازیهای رایانه ای، هوش مصنوعی و .. اشاراتی می‌نماید.

در فصل دوم، در ابتدا ضمن تعریف مفاهیم کلیدی سواد رسانه‌ای، به بیان الگوهای موضوعی در آموزش رسانه‌ای و ویژگی‌های پروژه‌های سواد رسانه‌ای پرداخته شده و در ادامه رهنمودهایی برای برنامه‌های جامع سواد رسانه‌ای ارائه می‌گردد. از جمله با مروری بر نظریه‌های رسانه در تعامل با سواد رسانه‌ای و ابعاد اجتماعی، فرهنگی و سیاسی آن، دیدگاه‌های موافقان و مخالفان سواد رسانه‌ای مطرح می‌شود.

فصل سوم - که بی‌تردید می‌توان نقطه کانونی و ستون اصلی کتاب تلقی کرد - به کلیدی‌ترین واژگان ادبیات نظری پژوهش یعنی «تفکر انتقادی» تعلق یافته است. مؤلف در این فصل می‌کوشد به مدد «تفکر انتقادی» ضمن آشنایی مخاطب با ابعاد و اهداف این نوع عقلانیت از زبان تصویر (تلویزیون، سینما و سایر رسانه‌های تصویری و دیجیتالی و شبکه‌های اجتماعی و..) به مثابه محرکی برای پژواک نقادانه (صدادار کردن بی‌صداها) بهره گرفته و این بینش را در قلب یک جامعه متمدن و دموکراتیک و در مهم‌ترین نهاد آن یعنی آموزش و پرورش بنشاند.
وی با پرداختن به ویژگی‌های متفکران منتقد، سعی در جهت شناساندن و ارائه مراحل پیشرفت این سنخ از تفکر نموده و به پیوند «تفکر انتقادی» با «سواد رسانه‌ای انتقادی» همت می‌گمارد. در اینجاست که با چالش مهمی در روند برنامه‌های آموزش و پرورش مواجه می‌گردد. لاجرم بخشی از فصل به بیان ضرورت و اهمیت موضوع و بیان چرخه آموزشی IPBL (طرح پیشنهادی مؤلف) و ارائه نظریات برای برون‌رفت از آن اختصاص می‌یابد.

فصل چهارم را می‌توان گویای پیوند پاره‌ی ذهنی بحث (تفکر انتقادی) به پاره‌ی عینی آن (توسعه اقتصادی) قلمداد نمود. به تعبیری، مخاطب را که تاکنون در فضای ذهنی شناور بود، بر روی پایش فرود می‌آورد! در اینجا صنعت رسانه کانون توجه قرار می‌گیرد و به تعامل بنگاه‌های رسانه‌ای با سه بازار تولیدکنندگان، مصرف کنندگان و آگهی دهندگان اشاره می‌شود. در ادامه با ارائه ادبیات نظری درباره تحولات رسانه‌ها به سمت رسانه‌های دیجیتال، مسیر حرکت صنعت رسانه در جهت استفاده بیشتر از اینترنت و نرخ شتابان آن مورد تأمل قرار می‌گیرد. مدل‌های کسب و کار اینترنتی کنونی و آینده و پهنای باند، مدل‌های جدید کسب و کار (نظیر بازاریابی سرگرمی‌ها، فروش آنلاین، مدل شبکه اجتماعی و ..) مباحث پایانی این فصل را تشکیل می‌دهند.

فصل پنجم؛ در این فصل در ادامه فصل گذشته به بیان شیوه‌های مختلف کاربردی‌کردن کارآفرینی رسانه‌ای در راستای توسعه اقتصادی اختصاص یافته است. ویژگی‌های عمومی کارآفرینانه محصولات رسانه‌ای، مهارت‌های مورد نیاز شرکت‌های رسانه‌ای، خط‌مشی‌ها و زیرساخت‌های قانونی، عناصر بازار کارآمد رسانه‌ای برای گسترش تجاری‌سازی نوآوری‌ها، سرفصل‌های مهم این فصل را تشکیل می‌دهند.

در فصل ششم و پایانی، به «پادشاه» حیطه رسانه یعنی «محتوا» پرداخته شده است. در ابتدای فصل، انواع محتوای دیجیتال و چالش‌های پیش روی آن بیان گردیده و در ادامه، صنعت رسانه بازی و زیرساخت‌های آن مورد تأمل قرار می‌گیرد. ضوابط نظارت بر محتوای دیجیتال در ایران، پایان‌بخش مباحث کتاب است.