برگزیده اسرارالتوحید

از مجموعه شاهکارهای ادبیات فارسی

در میان آثار صوفیانه، اسرارالتوحید، هم از نظر محتوی و هم از نظر لطف تعبیر و شیوایی شهرتی بسزا دارد. خواننده کتاب در ضمن اطلاع از شرح حال ابوسعید ابی‌الخیر که داستان‌وار و به شیوه‌ای دلپذیر و شیرین تحریر شده است، با رسوم و عادات و طرز تشکیلات و اجتماعات صوفیه و مفهوم واقعی بعضی مصطلحات این فرقه از قبیل خلوت، ریاضت، مراقبت .....آشنا می شود.موضوع اصلی کتاب، زندگی‌نامه شیخ ابوسعید ابی‌الخیر است. این زندگی نامه مشتمل است بر ریاضتها و مجاهدتها و کرامتها و حالتهای شیخ. همچنین اسرارالتوحید از مایه اخلاقی قوی برخوردار است. نکات اخلاقی کتاب آنچنان شیوا و لطیف تعبیر شده است که حتی سخت‌ترین دلها را نرم می‌کند. اسرارالتوحید مشتمل بر سه باب است: باب اول در ابتدای حالت شیخ و باب دوم در وسط زندگانی شیخ، یعنی از زمان شروع به ارشاد تا هنگام وفات که شامل سه فصل است و از دو باب دیگر مفصل تر، و باب سوم در انتهای حالت او مشتمل بر وصایای شیخ و چگونگی وفات او و کراماتی که پس از وفات از او ظاهر شده است.