تفکر اضطراری

«تفکر اضطراری» نام گزیده یادداشت‌ها و مقالات امید مهرگان است که پیشتر در صفحات اندیشه روزنامه شرق منتشر شده بود. نویسنده در مقدمه کتاب از کوچک‌ترین تلاش برای متقاعد کردن خواننده در این مورد می‌پرهیزد و در مقابل خودِ ایده نگارش مقدمه را تخریب می‌کند: «مقدمه را نباید زیاد جدی گرفت، هیچ مقدمه‌ای را. کاری از دست مقدمه‌نویسی برنمی‌آید، زیرا مقدمه نمی‌تواند آنچه را از دست رفته است نجات دهد؛ نمی‌تواند درزها و شکاف‌ها را به هم آورد، یا نقاط مبهم و بی‌معنا را روشن سازد. آن چند صفحة آغازینِ یک کتاب، که مقدمه یا درآمد نام دارد، حتی قادر نیست به‌شیوه‌ای منسجم و باربط هدفِ کتاب را توضیح دهد. تمام این خیالات و وسوسه‌های مقدمه‌نویسی را باید کنار گذاشت. . . مقدمه بنا نیست کل را به‌تمامی بازنمایی کند، بلکه خود یکی از همان اجزایی است که درست همپای دیگر اجزا دارد می‌کوشد تا کلیتی را نمایندگی کند. احتمالاً با حذف مقدمه و تخریبِ آن، حال در هر شکلی و به‌ هر شیوه‌ای، است که می‌توان کتاب را از بند رها کرد.»
این مقالات واقعیت روزمره «ما» را به زبان فلسفه و ضمناً «از درون فلسفه» می‌خوانند هرچند خود این تفکر بر واقعیات مقدم نبوده و در دل وضعیت و «براثر» نوشتن شکل گرفته‌ است: این‌طور نیست که مهرگان داده‌هایی عینی را در دستگاه تئوریکی هضم کند که پیشاپیش فراهم آورده. اندیشه‌‌اش شباهتی به دستگاه (به مثابه‌ مجموعه‌ای از اجزای درگیر با هم) ندارد. در مقابل، مثال آدورنو از منظومه‌ای از ستارگان را به خاطر می‌آورد: تئوری با اتکا‌ به نقاطی ثابت هربار طرح‌های متفاوتی را پدید می‌آورد.