ن . جامی

ن.جامی در واقع نام مستعاریست که نویسندگانی برای نوشتار خود برگزیده اند تا از گزند مشکلات و آفت های بعد از انتشار کتاب خود در امان بمانند. سالها بعد از چاپ کتاب مشخص شد که غلامعلی دهقان، محمدعلی فرزانه و محمدحسین مبین نویسندگان این اثر بوده‌اند. غلامعلی دهقان (۱۳۰۵ در تبریز - ۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۵ در تهران) پزشک و تاریخ نگار آذربایجانی و عضو فرقهٔ دموکرات آذربایجان بود. دو نویسندهٔ دیگر نیز محمدعلی فرزانه (۱۳۰۲ در تبریز - ۱۳۸۴ در گوتنبرگ) پژوهشگر فلولکلور، زبان و ادبیات ترکی آذربایجان، و سید محمدحسین مبین (۱۳۰۶ در تبریز - ۱۳۹۴ در تبریز) پزشک جذام شناس و تاریخ نگار، هر دو از فعالان سیاسی چپ آذربایجان بودند. گفته می‌شود که این کتاب نویسندهٔ چهارمی هم دارد که هنوز ناشناخته باقی مانده‌است. در شرح کتاب این نویسندگان آمده است: گذشته چراغ راه آینده است کتابی دربارهٔ تاریخ معاصر ایران است. این کتاب در اواسط دههٔ پنجاه خورشیدی توسط چند نویسندهٔ ناشناس نوشته و به صورت زیرزمینی به چاپ رسید. نویسندگان این کتاب خود را با نام مستعار «جامی» معرفی کرده‌بودند. چاپ کتاب به صورت تدریجی صورت گرفت و سپس کامل شد. این کتاب پس از انقلاب بهمن ۱۳۵۷ چندین بار و هر بار در ده‌ها هزار نسخه چاپ و منتشر شده‌است.