شیعیان عربستان

«شیعیان عربستان سعودی، بنا به سه دلیل اساسی از جایگاه مهمی برخور دارند؛ اولا در منطقه‌ای نفت‌خیز سکونت و اشتغال دارند و میادین نفتی قوار و قطیف در حوزه مناطق‌ شیعه‌نشین قرار گرفته‌اند. گفتنی است که میدان قوار بیش از 60 میلیارد بشکه (تقریبا دو برابر کل ذخایر نفتی آمریکا) ذخیره قطعی نفت دارد و هزینه استخراج نفت از این منطقه کمتر از سه دلار است. ثانیا مناطق شیعه‌نشین عربستان سعودی در امنیت منطقه‌ای و بین المللی تأثیر بسیار مهمی دارد و ثبات اقتصادی-سیاسی عربستان، خلیج (فارس) و جهان تا حدود چشمگیری بدین منطقه وابسته است. به این دلیل روشن که 95-90 درصد درآمد ارزی‌ عربستان سعودی و 15 درصد نفت مصرفی جهان از این منطقه تأمین می‌شود. علاوه بر این، 60-40 درصد نیروی کار شاغل در صنعت نفت عربستان، شیعه هستند. ثالثا منطقه شیعه‌نشین‌ عربستان سعودی با کشورهایی همجوار است که اکثریت جمعیت آنها شیعه‌اند. 65 درصد جمعیت بحرین، 90 درصد جمیعت ایران و 60 درصد جمعیت عراق شیعه هستند و این سه‌ کشور با منطقه شیعه‌نشین همسایه می‌باشند. باید به این سه مورد، نگرش ویژه شیعیان‌ به اصل حکومت را اضافه کرد که قابلیت سیاسی-مذهبی خاصی به آنها بخشیده است.»
«فواد ابراهیم» کتاب خود (شیعیان عربستان سعودی) را با عبارت اخیر آغاز می‌کند.در این‌ عبارت، نویسنده نشان می‌دهد که از اطلاعات دقیق و فهم عمیقی برخوردار است. آشنایی فواد ابراهیم با زبان‌های عربی، فارسی و انگلیسی و نیز نقش مستقیم او در درگیری‌های اپوزیسیون‌ شیعه با حکومت سعودی، پژوهش حاضر را از ارزش و روایی چشمگیری برخوردار ساخته‌ است.
ابراهیم در مقدمه کتاب خود تصریح می‌کند که:
«برای رفع خلاء موجود در زمینه مطالعات مربوط به شیعیان به پنج دسته منابع رجوع‌ کرده‌ام؛ پیش از هرچیز به مطالعه متون داخلی جنبش یعنی نامه‌های خصوصی مبادله‌شده بین‌ رهبران جنبش اصلاح پرداخته‌ام. علاوه بر آن، برای تکمیل پژوهش و تحکیم فرضیه‌های خودم‌ با رهبران جنبش (اصلاح) مصاحبه و گفتگوی خصوصی انجام داده‌ام. ثالثا کتاب‌های منتشر شده در مورد جنبش‌های شیعه را مطالعه کرده‌ام. رابعا عضویتم در کمیته مرکزی جنبش‌ اصلاح، امکانات زیادی فراهم آورد تا با مسایل شیعیان آشنا شوم. بالاخره مقالات علمی‌ محققان مسایل شیعه (های منطقه خلیج‌فارس و به‌ویژه عربستان سعودی) را بررسی و از حاصل آنها کتاب حاضر را تهیه کرده‌ام.»
فواد ابراهیم با این سابقه و تجربه،کتاب «شیعیان عربستان سعودی» را در قالب هفت فصل‌ تنظیم کرده و وعده داده «مانند محققان خارجی به توصیف کلیات بسنده نخواهد کرد و با کالبد شکافی جنبش شیعیان عربستان، به شرح شکل‌گیری و تحول گفتمان فکری-سیاسی‌ آنها خواهد پرداخت.»
مقطع زمانی پژوهش ابراهیم، سی‌سال اخیر یعنی از سال 1975 (شکل‌گیری سازمان انقلاب اسلامی یا جنبش اصلاح) تا سال 2005 بوده است. به عقیده‌ ابراهیم،جنبش اصلاح در سال 1975 شکل گرفت، در دهه 1980 به اوج رسید و پس از جنگ‌ خلیج فارس، میانه‌ور شده است. ریشه‌های این تحول و دستاوردهای آن، موضوعی است که در هفت فصل کتاب به تفصیل آمده است.