تنوع فرهنگی میان ابنای بشر یک همزیستی مسالمت آمیز میان ایشان که بر نقاط اشتراک موجود تکیه نماید را می طلبد تا از این رهگذر صلح جهانی استقرار یابد که جزء آمال عقلای عالم می باشد و در اسناد متعدد بین المللی انعکاس یافته است.
بحث توهین به ادیان یکی از چالش برانگیزترین مباحث در سطح بین الملل است که بی شک باید در این زمینه حقوقدانان ورود بیشتری داشته باشن. تعیین حدود آزادی بیان و تبیین مقدسات و قائل شدن حق به تمام پیروان ادیان و مذاهب می تواند سودمند باشد
(۴)
اما در جواب سوال دوم : اینکه چه عواملی موجب بروز توهین به مقدسات میشه؟
در این مورد نیاز به شرح مفصل نیست. فقط برای یک نمونه عرض می کنم که همین چند روز پیش در قزوین بیش تر ۳۰ دختر و پسر رو در یک مهمانی مختلط دستگیر کردند و در کم تر از ۲۴ ساعت برای همگی حکم ۹۰ ضربه شلاق صادر شد و این حکم در همان روز اجرا هم شد!! واقعا این رفتار ها نباید به نفرت منجر بشه؟ وقتی به همه یک سبک زندگی اجباری تحمیل میشه و هر کسی نخواهد اینطور زندگی کنه شلاق می خوره و تحقیر میشه و برچسب فاسد به او زده میشه؛ و وقتی همه ی این اتفاقات به اسم دین می افته؛ نباید انتظار داشته باشید که در دل خیلی ها نفرت شکل بگیره؟ و این نفرت خودش رو در قالب توهین نشان میده. وقتی هیچ حق و احترامی برای ناباوران در نظر گرفته نمیشه و همه چیز به آن ها تحمیل میشه معلومه که نفرت شکل میگیره ...
راه حل هم خیلی ساده؛ این هست که برای دیگران حقوقی قایل باشیم. زورگویی رو کم کنیم. درک کنیم که روش های ارزش گذاری در بین انسان ها متفاوته. و اون چیزی از نظر یک مسلمان ممکنه «فساد» به حساب بیاد در نظر فرد دیگری که روش ارزش گذاری متفاوتی داره فساد حساب نشه و برعکس.
از نظر من هم کار خانم «شادی صدر» توهین به مقدسات بود. اما آقایان و خانم های مذهبی! شما هم مقصرید! شما رو به مقدساتتان قسم! قدری این نخوت دینی رو کنار بذارید و مسائل رو همون جوری که هست ببینید.
این کتاب به این منظور نوشته شده که نشان بده توهین به مقدسات از نظر قوانین شرعی و بین المللی باید بزه و جرم در نظر گرفته بشه و راه کارهایی هم در این مورد ارائه داده. اما مشکل کتاب این هست که به دلایل و ریشه های توهین به مقدسات رو به درستی پیگیری نکرده. که من سعی کردم این موضوع رو خیلی خلاصه اینجا شرح بدم.
(۳)
ب. مرز بین مقدسات مذهبی و مسایل سیاسی کجاست؟ فکر می کنم همه قبول دارند در جامعه ی ما این مرزبندی بین امور مذهبی و سیاسی مشخص نیست و این واقعا آسیب زاست؛ هم برای مومنین و احترام به عقایدشان و هم برای ناباورانی که نمی دونند در مورد چه موضوعی صحبت کنند که خدای ناکرده توهین به دین و مقدسات در نظر گرفته نشه؟! برای مثال تجربه ی خودم رو در این سایت برای شما بیان می کنم: زیر یکی از کتاب ها که در مورد خاطرات رهبر فعلی جمهوری اسلامی است من انتقادات تندی به ایشون وارد کردم و ایشون رو مقصر بسیاری از مشکلات دونستم. وقتی من اون کامنت ها رو می نوشتم به هیچ عنوان نقد مسائل مذهبی در نظرم نبود. بلکه صرفا سیاسی صحبت کردم. رهبر جمهوری اسلامی از نظر من یک آدم سیاسی است که چون صاحب قدرت بسیاری است تصمیماتش روی زندگی و آینده من تاثیر زیادی داره. آیا من و نسل من حق نداریم کسی رو که در مورد زندگی و سرنوشت ما تصمیم می گیره نقد کنیم؟ کدام عقلی این حرف رو قبول می کنه و حق نقد رو از ما می گیره؟ اما اتفاقی که افتاد این بود که من مورد توهین قرار گرفتم. هم در این سایت و هم در جای دیگر به من فحش دادند. یک آقای به ظاهر محترمی هم به من گفت چرا به رهبر دینی میلیون ها ایرانی توهین می کنید!! آخه ای مسلمان پاک سیرت! اگر رهبر شما صرفا رهبر دینی بود من هیچ وقت او رو نقد نمی کردم ولی وقتی ایشون از قدرتمندان روزگارند و در مورد زندگی ما تصمیم می گیرند ما چه کنیم؟ انتظار دارید خفه شویم و هر بلایی بر سرمان اومد حرفی نزنیم تا مبادا بعضی ها به مقدساتشان توهین شود! آیا تصمیمات اشتباه یک آدم سیاسی جزو مقدسات مذهبی شما حساب میشه؟! نقل شده که رضاشاه به مرحوم مدرس پیام داد روی دم ما پا نگذارید. مدرس هم در جواب به رضاشاه پیام فرستاد که اول اعلیحضرت مشخص کنند محدوده ی دمشان کجاست تا ما هم دیگر رویش پا نگذاریم! فعلا که هر جا ما پا می گذاریم دم شماست! این شده حکایت این روزهای ما! اول آقایان و خانم های مذهبی محدوده ی دمشان رو مشخص کنند بعد انتظار داشته باشند رویش پا گذاشته نشه! فعلا که در تمام وجوه و سطوح جامعه مذهب و سیاست رو به هم گره زده اند. و مرز بین این دو مشخص نیست. در نتیجه یک منتقد معلوم نیست چطور باید از امور سیاسی انتقاد کنه بدون این که این انتقاد توهینی به مقدسات مذهبی و رهبران مذهبی در نظر گرفته شود؟
(۲)
تلاش برای جواب به سوال اول خودش دو سوال تازه ی دیگر ایجاد می کنه:
الف. مرز بین انتقاد و توهین کجاست؟ فرض کنید با یک فرد ناباور به اسلام و تشیع بحث می کنید. طبعا شما در بحث با این فرد نمی تونید انتظار داشته باشید که باورهای شما رو تایید کنه. و این آدم احتمالا برای ناباوری به اعتقادات دینی شما دلایلی هم داره و مایل هست انتقاداتی رو هم بیان کنه. اون خط قرمزی که مرز بین انتقاد محترمانه و توهین رو مشخص می کنه کجاست؟ متاسفانه از نظر متعصبین دینی اصولا چنین مرزی وجود نداره و هر نوع انتقاد به باورهایشان رو توهین و گناهی غیرقابل بخشش در نظر می گیرن! من فکر می کنم افراد مومن و متدین در جامعه ی ما نیاز دارند که اول این خط و مرز رو به صراحت و بدون ابهام مشخص کنند و بعد از همه ی ناباوران انتظار داشته باشند که از مرز بین انتقاد و توهین رد نشوند. اگر هر انتقاد آرام و محترمانه به باورها و اصول دینی با واکنش تند و غیرعقلانی و حتی در مواردی خشونت آمیز و فیزیکی متدینین مواجه میشه واقعا چطور میشه از ناباوران انتظار داشت که از مرز توهین رد نشوند؟! ما در کشوری زندگی می کنیم که در اون یک روزنامه رو به علت اینکه مقاله ای چاپ کرده بود که اندکی با روایت رسمی و حکومتی از تشیع متفاوت بود(البته در این مقاله مطلقا هیچ توهینی به اسلام نشده بود) تحت سنگین ترین فشار ها قرار دادند. می دونید با این روزنامه چه کار کردند و چه بلایی بر سرشان آوردند؟! محض رضای خدا! آخه در چنین جامعه ای چطور میشه از ناباوران انتظار داشت که از مرز نقد محترمانه عبور نکنند در حالی که بسیاری از افراد مذهبی اصولا وجود چنین مرزی رو قبول ندارند؟! مسلمانان و مومنین سایر ادیان قبل از اینکه از دیگران شاکی شوند اول خودشان باید یک بار برای همیشه این مشکل عدم مرزبندی رو حل کنند.
(۱)
گاهی در جامعه ی ما اتفاقاتی می افته که مجبورمان می کنه موضوع «مقدسات و توهین به مقدسات» رو دوباره بررسی کنیم. یک نمونه اش در همین چند روز اخیر رخ داده. یک خانمی به اسم «شادی صدر» که سابقا در ایران روزنامه نگار بوده در صفحه ی اینستاگرامش عکسی منتشر کرده که در حالی که مشروب به دست داره روی صندلی ای با طرح پرچم های عاشورا و نام امام حسین نشسته. نشستن با مشروب و بدون حجاب روی صندلی با نقش پرچم های عاشورا برای خیلی از ایرانی ها سنگین بوده و توهین بزرگی به شمار می آید. شرح ماجرا در سایت های خبری و شبکه های اجتماعی آمده. این مورد دوباره به ما نشان داد که نیاز داریم یک مقداری در مورد این موضوع بیش تر فکر کنیم. در مورد توهین به مقدسات دو سوال اساسی باید جواب داده بشه:
۱. چه مواردی باید توهین به مقدسات در نظر گرفته شوند؟
۲. چه عواملی موجب بروز چنین رفتارهای خصمانه و توهین آمیز می شوند؟
دیدگاه‌های کتاب الکترونیکی بررسی فقهی و حقوقی توهین به مقدسات و ادیان ؛ چالش ها و راهکارها
اما در جواب سوال دوم : اینکه چه عواملی موجب بروز توهین به مقدسات میشه؟
در این مورد نیاز به شرح مفصل نیست. فقط برای یک نمونه عرض می کنم که همین چند روز پیش در قزوین بیش تر ۳۰ دختر و پسر رو در یک مهمانی مختلط دستگیر کردند و در کم تر از ۲۴ ساعت برای همگی حکم ۹۰ ضربه شلاق صادر شد و این حکم در همان روز اجرا هم شد!! واقعا این رفتار ها نباید به نفرت منجر بشه؟ وقتی به همه یک سبک زندگی اجباری تحمیل میشه و هر کسی نخواهد اینطور زندگی کنه شلاق می خوره و تحقیر میشه و برچسب فاسد به او زده میشه؛ و وقتی همه ی این اتفاقات به اسم دین می افته؛ نباید انتظار داشته باشید که در دل خیلی ها نفرت شکل بگیره؟ و این نفرت خودش رو در قالب توهین نشان میده. وقتی هیچ حق و احترامی برای ناباوران در نظر گرفته نمیشه و همه چیز به آن ها تحمیل میشه معلومه که نفرت شکل میگیره ...
راه حل هم خیلی ساده؛ این هست که برای دیگران حقوقی قایل باشیم. زورگویی رو کم کنیم. درک کنیم که روش های ارزش گذاری در بین انسان ها متفاوته. و اون چیزی از نظر یک مسلمان ممکنه «فساد» به حساب بیاد در نظر فرد دیگری که روش ارزش گذاری متفاوتی داره فساد حساب نشه و برعکس.
از نظر من هم کار خانم «شادی صدر» توهین به مقدسات بود. اما آقایان و خانم های مذهبی! شما هم مقصرید! شما رو به مقدساتتان قسم! قدری این نخوت دینی رو کنار بذارید و مسائل رو همون جوری که هست ببینید.
این کتاب به این منظور نوشته شده که نشان بده توهین به مقدسات از نظر قوانین شرعی و بین المللی باید بزه و جرم در نظر گرفته بشه و راه کارهایی هم در این مورد ارائه داده. اما مشکل کتاب این هست که به دلایل و ریشه های توهین به مقدسات رو به درستی پیگیری نکرده. که من سعی کردم این موضوع رو خیلی خلاصه اینجا شرح بدم.
ب. مرز بین مقدسات مذهبی و مسایل سیاسی کجاست؟ فکر می کنم همه قبول دارند در جامعه ی ما این مرزبندی بین امور مذهبی و سیاسی مشخص نیست و این واقعا آسیب زاست؛ هم برای مومنین و احترام به عقایدشان و هم برای ناباورانی که نمی دونند در مورد چه موضوعی صحبت کنند که خدای ناکرده توهین به دین و مقدسات در نظر گرفته نشه؟! برای مثال تجربه ی خودم رو در این سایت برای شما بیان می کنم: زیر یکی از کتاب ها که در مورد خاطرات رهبر فعلی جمهوری اسلامی است من انتقادات تندی به ایشون وارد کردم و ایشون رو مقصر بسیاری از مشکلات دونستم. وقتی من اون کامنت ها رو می نوشتم به هیچ عنوان نقد مسائل مذهبی در نظرم نبود. بلکه صرفا سیاسی صحبت کردم. رهبر جمهوری اسلامی از نظر من یک آدم سیاسی است که چون صاحب قدرت بسیاری است تصمیماتش روی زندگی و آینده من تاثیر زیادی داره. آیا من و نسل من حق نداریم کسی رو که در مورد زندگی و سرنوشت ما تصمیم می گیره نقد کنیم؟ کدام عقلی این حرف رو قبول می کنه و حق نقد رو از ما می گیره؟ اما اتفاقی که افتاد این بود که من مورد توهین قرار گرفتم. هم در این سایت و هم در جای دیگر به من فحش دادند. یک آقای به ظاهر محترمی هم به من گفت چرا به رهبر دینی میلیون ها ایرانی توهین می کنید!! آخه ای مسلمان پاک سیرت! اگر رهبر شما صرفا رهبر دینی بود من هیچ وقت او رو نقد نمی کردم ولی وقتی ایشون از قدرتمندان روزگارند و در مورد زندگی ما تصمیم می گیرند ما چه کنیم؟ انتظار دارید خفه شویم و هر بلایی بر سرمان اومد حرفی نزنیم تا مبادا بعضی ها به مقدساتشان توهین شود! آیا تصمیمات اشتباه یک آدم سیاسی جزو مقدسات مذهبی شما حساب میشه؟! نقل شده که رضاشاه به مرحوم مدرس پیام داد روی دم ما پا نگذارید. مدرس هم در جواب به رضاشاه پیام فرستاد که اول اعلیحضرت مشخص کنند محدوده ی دمشان کجاست تا ما هم دیگر رویش پا نگذاریم! فعلا که هر جا ما پا می گذاریم دم شماست! این شده حکایت این روزهای ما! اول آقایان و خانم های مذهبی محدوده ی دمشان رو مشخص کنند بعد انتظار داشته باشند رویش پا گذاشته نشه! فعلا که در تمام وجوه و سطوح جامعه مذهب و سیاست رو به هم گره زده اند. و مرز بین این دو مشخص نیست. در نتیجه یک منتقد معلوم نیست چطور باید از امور سیاسی انتقاد کنه بدون این که این انتقاد توهینی به مقدسات مذهبی و رهبران مذهبی در نظر گرفته شود؟
تلاش برای جواب به سوال اول خودش دو سوال تازه ی دیگر ایجاد می کنه:
الف. مرز بین انتقاد و توهین کجاست؟ فرض کنید با یک فرد ناباور به اسلام و تشیع بحث می کنید. طبعا شما در بحث با این فرد نمی تونید انتظار داشته باشید که باورهای شما رو تایید کنه. و این آدم احتمالا برای ناباوری به اعتقادات دینی شما دلایلی هم داره و مایل هست انتقاداتی رو هم بیان کنه. اون خط قرمزی که مرز بین انتقاد محترمانه و توهین رو مشخص می کنه کجاست؟ متاسفانه از نظر متعصبین دینی اصولا چنین مرزی وجود نداره و هر نوع انتقاد به باورهایشان رو توهین و گناهی غیرقابل بخشش در نظر می گیرن! من فکر می کنم افراد مومن و متدین در جامعه ی ما نیاز دارند که اول این خط و مرز رو به صراحت و بدون ابهام مشخص کنند و بعد از همه ی ناباوران انتظار داشته باشند که از مرز بین انتقاد و توهین رد نشوند. اگر هر انتقاد آرام و محترمانه به باورها و اصول دینی با واکنش تند و غیرعقلانی و حتی در مواردی خشونت آمیز و فیزیکی متدینین مواجه میشه واقعا چطور میشه از ناباوران انتظار داشت که از مرز توهین رد نشوند؟! ما در کشوری زندگی می کنیم که در اون یک روزنامه رو به علت اینکه مقاله ای چاپ کرده بود که اندکی با روایت رسمی و حکومتی از تشیع متفاوت بود(البته در این مقاله مطلقا هیچ توهینی به اسلام نشده بود) تحت سنگین ترین فشار ها قرار دادند. می دونید با این روزنامه چه کار کردند و چه بلایی بر سرشان آوردند؟! محض رضای خدا! آخه در چنین جامعه ای چطور میشه از ناباوران انتظار داشت که از مرز نقد محترمانه عبور نکنند در حالی که بسیاری از افراد مذهبی اصولا وجود چنین مرزی رو قبول ندارند؟! مسلمانان و مومنین سایر ادیان قبل از اینکه از دیگران شاکی شوند اول خودشان باید یک بار برای همیشه این مشکل عدم مرزبندی رو حل کنند.
گاهی در جامعه ی ما اتفاقاتی می افته که مجبورمان می کنه موضوع «مقدسات و توهین به مقدسات» رو دوباره بررسی کنیم. یک نمونه اش در همین چند روز اخیر رخ داده. یک خانمی به اسم «شادی صدر» که سابقا در ایران روزنامه نگار بوده در صفحه ی اینستاگرامش عکسی منتشر کرده که در حالی که مشروب به دست داره روی صندلی ای با طرح پرچم های عاشورا و نام امام حسین نشسته. نشستن با مشروب و بدون حجاب روی صندلی با نقش پرچم های عاشورا برای خیلی از ایرانی ها سنگین بوده و توهین بزرگی به شمار می آید. شرح ماجرا در سایت های خبری و شبکه های اجتماعی آمده. این مورد دوباره به ما نشان داد که نیاز داریم یک مقداری در مورد این موضوع بیش تر فکر کنیم. در مورد توهین به مقدسات دو سوال اساسی باید جواب داده بشه:
۱. چه مواردی باید توهین به مقدسات در نظر گرفته شوند؟
۲. چه عواملی موجب بروز چنین رفتارهای خصمانه و توهین آمیز می شوند؟